Α1α
Εισαγωγή στον “Παγκόσμιο χάρτη κριτικής σκέψης”
Σύντομη περιγραφή
Με βάση τους επιμέρους προβληματισμούς από την προηγούμενη δραστηριότητα «Πού σκεφτόμαστε; Ένας χάρτης παγκόσμιας κριτικής σκέψης», αυτός ο σύντομος εισαγωγικός γύρος στοχεύει να φέρει τους συμμετέχοντες σε συζήτηση, ανοίγοντας (α) έναν χώρο για ανταλλαγή· (β) συνδέοντας τα θεωρητικά πλαίσια με τις δικές τους εκπαιδευτικές εμπειρίες και (γ) αναλύοντας σε αυτούς τους λόγους τον δομικό ρατσισμό και τον ευρωκεντρισμό στα ΑΕΙ. Αυτό το εργαστήριο στοχεύει στη διάγνωση του δομικού ρατσισμού, μέσω της διαφορετικότητας και της ένταξης στα ΑΕΙ με ιδιαίτερη έμφαση στα συγκεκριμένα πλαίσια των συμμετεχόντων και στις διαφορετικές – ή παρόμοιες – εμπειρίες τους. Σκοπός αυτής της ενότητας είναι να αναλύσει τις τρέχουσες θεωρίες και τη διάγνωση στα πεδία των αποαποικιακών προοπτικών στην Ανώτατη Εκπαίδευση, συγκεκριμένα τις έννοιες της αποικιοκρατίας της γνώσης, του δομικού ρατσισμού και της επιστημικής βίας.
Η άσκηση «Χάρτης της παγκόσμιας κριτικής σκέψης» της εργαλειοθήκης BRIDGES επιδιώκει να χαρτογραφήσει τις διαδικασίες ένταξης και αποκλεισμού ανθρώπων, θεωρίας και λογοτεχνίας στο πανεπιστημιακό πλαίσιο. Μας επιτρέπει να χαρτογραφήσουμε την εθνική, θρησκευτική ή/και εθνική ποικιλομορφία που υπάρχει στις κοινωνίες και πώς βρίσκονται σε σχέση μεταξύ τους. Αυτό δίνει τη δυνατότητα αφενός να σκεφτούμε κριτικά κάποιες υποθέσεις που γίνονται με βάση τον Εθνο-/Ευρωκεντρισμό. Από την άλλη, δείχνει την έκταση στην οποία ορισμένοι πληθυσμοί και οι γνώσεις τους, αποκλείονται από την Τριτοβάθμια Εκπαίδευση και πώς αυτό συσχετίζεται με τη γεωπολιτική τους θέση ή/και τις θρησκευτικές, φυλετικές, εθνοτικές, ταξικές, σεξουαλικές,έμφυλες παραδόσεις τους. Η χρήση του Παγκόσμιου Χάρτη της Κριτικής Σκέψης μας επιτρέπει να παρατηρήσουμε πώς ο ρατσισμός, η μετανάστευση, η σεξουαλικότητα, το φύλο και η τάξη μπορούν να δομήσουν την πρόσβαση στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση σε διαφορετικές περιοχές. Ο χάρτης επιδιώκει επίσης να μας προβληματίσει ως προς τις ακαδημαϊκές και βιβλιογραφικές αναφορές καθώς και την πρακτική αναφοράς που χρησιμοποιείται στα πανεπιστημιακά προγράμματα σπουδών.
Στόχοι
Ο γενικός στόχος αυτού του εργαστηρίου είναι να γνωριστούν μεταξύ τους οι συμμετέχοντες, αλλά και να δημιουργήσουν μια σύνδεση μεταξύ τους, με βασική προϋπόθεση το σεβασμό και την αλληλέγγυα συνεργασία. Η κατανόηση του από πού προερχόμαστε και πώς η προσωπική και ακαδημαϊκή μας ανάπτυξη δημιουργείται σύμφωνα με τις γραμμές της αποικιοκρατίας, είναι ένα πρώτο βήμα για την αποφυσικοποίηση των μετααποικιακών μορφών δομικού ρατσισμού και επιστημικής βίας στα ΑΕΙ. Ακούγοντας ο ένας την άλλη καθιστά ορατή την ετερογένεια των ζωών, των ακαδημαϊκών βιογραφιών και των ακαδημαϊκών αγώνων, που διαμορφώνονται μέσα από μορφές ένταξης και αποκλεισμού.
Οι υποκείμενοι στόχοι του εργαστηρίου είναι:
● να προτείνει εναλλακτικές γνώσεις που ξεφεύγουν από τις ενσωματωμένες εμπειρίες, το θεσμικό και εθνικό υπόβαθρο/ιθαγένεια των συμμετεχόντων.
● να μάθουμε μέσω της κριτικής ακρόασης όχι μόνο για τις υπάρχουσες διαφορές και ομοιότητες μεταξύ μας και για τον δομικό ρατσισμό, τον ευρωκεντρισμό και τους αγώνες αποαποικιοποίησης, αλλά και
● να εκτιμήσουμε τους συναδέλφους μας, τη γνώση που φέρνουν στο τραπέζι και το εργαστήριο ως ένα περιβάλλον που μας επιτρέπει να μας κοιτάξουμε ξανά από διαφορετικές οπτικές γωνίες.
Διαδικασία
2 ώρες
Βήμα 1:
Καλωσόρισμα και Εισαγωγή (45 λεπτά).
Αυτή η συνεδρία θα ξεκινήσει με ένα γύρο καλωσορίσματος (5 λεπτά) και ένα εισαγωγικό γύρο (40 λεπτά) με βάση την προηγούμενη δραστηριότητα «Πού πιστεύουμε; Ένας παγκόσμιος χάρτης κριτικής σκέψης». Εφόσον οι συμμετέχοντες έχουν ήδη ετοιμάσει μια ανάλυση των ιδρυμάτων στα οποία εργαζόμαστε ή σπουδάζουμε, θα παρουσιάσουμε τους εαυτούς μας και το θεσμικό μας υπόβαθρο μέσω του Παγκόσμιου Χάρτη της Κριτικής Σκέψης και θα παρουσιάσουμε τις τοποθεσίες που χρωματίσαμε διαφορετικά. Αυτό θα μας επιτρέψει να κατανοήσουμε τόσο ως άτομα, όσο και ως ομάδα, από πού προερχόμαστε γεωπολιτικά και γνωσιολογικά και πώς (δεν) επικαλύπτονται αυτές οι τοποθεσίες. Θα έχουμε επίσης την ευκαιρία να επισημάνουμε πτυχές που δεν εξετάστηκαν ή που θα θέλαμε να τονίσουμε.
Βήμα 2:
Πρακτική οικοδόμησης θεωρίας (50 λεπτά).
Στο δεύτερο βήμα, την πρακτική οικοδόμησης της θεωρίας (50 λεπτά), θα συνδυάσουμε αυτές τις προσωπικές αναφορές για τις σχέσεις μας με την τριτοβάθμια εκπαίδευση (ιδρύματα) με κριτικούς προβληματισμούς σχετικά με τις εμπειρίες μας στα ΑΕΙ ως εκπαιδευτικοί ή/και φοιτητές στα ιδρύματα της χώρας μας με βάση την προπαρασκευαστική αναγνώσεις και με βλέμματα μας στραμμένα στον Χάρτη της Κριτικής Παγκόσμιας Σκέψης. Θα έχουμε χρόνο να αναλογιστούμε τις ομοιότητες και τις διαφορές με τους συναδέλφους μας, καθώς και τις παρατηρήσεις που είχαμε μέσω αυτής της δραστηριότητας καθώς και να σκεφτούμε τα όρια αυτής της άσκησης. Αυτή θα είναι η δραστηριότητα προετοιμασίας για τον κριτικό συλλογικό και ατομικό προβληματισμό και την ανάλυση της σχέσης κάθε συμμετέχοντα με τον δομικό ρατσισμό στην τριτοβάθμια εκπαίδευση στο επόμενο βήμα.
Βήμα 2.1: Συζήτηση σε γκρουπ
Πρώτο μέρος (25 λεπτά).
Οι συμμετέχοντες χωρίζονται σε διαδικτυακές αίθουσες (break out rooms) για 15 λεπτά. Κάθε ομάδα θα ορίσει έναν ομιλητή και έναν συγγραφέα. Ο συγγραφέας συλλέγει σημειώσεις, έννοιες, ευρήματα, ιδέες και αμφιβολίες στην κοινή ψηφιακή πλατφόρμα Miro καθώς διεξάγεται η συζήτηση.
Η συζήτηση θα επικεντρωθεί σε αυτά τα δύο ερωτήματα:
● Συζητήστε ποιες πληθυσμιακές ομάδες και μέρη του κόσμου αντιπροσωπεύονται στον χάρτη και ποιες υποεκπροσωπούνται ή αποκλείονται.
● Τι μας λέει αυτή η κατανομή για την εκπαίδευση που λαμβάνουμε;
Μετά από 15 λεπτά, όλα τα συμμετέχοντα στο μάθημα θα συναντηθούν ξανά και οι ομιλητές από κάθε ομάδα θα παρουσιάσουν τα ευρήματά τους στη μεγαλύτερη ομάδα (10 λεπτά συνολικά). Με βάση τις σημειώσεις των συγγραφέων και των ομιλητών, οι συντονιστές θα συνθέσουν αυτά τα ευρήματα σε έναν διαδικτυακό χάρτη μυαλού στο πρόγραμμα Miro. Οι μαθητές μπορούν να τροποποιήσουν αυτόν τον νοητικό χάρτη στη συνέχεια για να προωθήσουν περαιτέρω συζήτηση.
Βήμα 2.2: Συζήτηση σε γκρουπ
Δεύτερο μέρος (25 λεπτά). Μετά από αυτή την άσκηση, η ομάδα θα ξανασυναντηθεί σε δύο αίθουσες για 15 λεπτά. Κάθε ομάδα θα ορίσει έναν ομιλητή και έναν συγγραφέα ξανά. Αντίστοιχα, ο συγγραφέας συλλέγει σημειώσεις, έννοιες, ευρήματα, ιδέες και αμφιβολίες στην κοινή ψηφιακή πλατφόρμα Miro ενώ συζητά. Η συζήτηση θα επικεντρωθεί σε αυτά τα δύο ερωτήματα:
● Πώς μπορούμε να εξηγήσουμε τους λόγους αυτής της άνισης κατανομής της παραγωγής γνώσης έναντι της πρώτης ύλης;
● Ποιοί είναι οι μηχανισμοί εισόδου και αποκλεισμού στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση και στο εκπαιδευτικό μας καθημερινό περιβάλλον
Μετά από 15 λεπτά, ολόκληρο το μάθημα θα συναντηθεί ξανά και οι ομιλητές από κάθε ομάδα θα παρουσιάσουν τα ευρήματά τους στη μεγαλύτερη ομάδα (10 λεπτά συνολικά). Με βάση τις σημειώσεις των συγγραφέων και των ομιλητών, οι συντονιστές θα συνθέσουν αυτά τα ευρήματα σε έναν διαδικτυακό χάρτη μυαλού στο Miro. Οι μαθητές μπορούν να τροποποιήσουν αυτόν τον νοητικό χάρτη στη συνέχεια για να προωθήσουν περαιτέρω συζήτηση.
Διάλειμμα (10 λεπτά): Το διάλειμμα δίνει στους συμμετέχοντες την ευκαιρία να αναλογιστούν την προηγούμενη άσκηση και να βγάλουν συμπεράσματα για τις προσδοκίες τους σχετικά με τις μορφές συνεργασίας και επικοινωνίας.
Βήμα 3:
Closure (25 λεπτά).
Αυτή η συνεδρία θα κλείσει με μια ανοιχτή συζήτηση για το πώς είναι χτισμένη η ομάδα, ποιος είναι παρών /απουσιάζει και τι σημαίνει αυτό για τη μελλοντική μας συνεργασία και επικοινωνία κατά τη διάρκεια (και πέρα) του μαθήματος.
Απαιτουμενα υλικά
- Χάρτες κριτικής σκέψης από προηγούμενη δραστηριότητα (ιδανικά τυπωμένοι).
- Πίνακα για κατασκευή νοητικού χάρτη.
Υποχρεωτικά Αναγνώσματα
Επιπρόσθετα Αναγνώσματα
Αναμενόμενα Αποτελέσματα
Οι συμμετέχοντες κατανοούν καλά την ομάδα, το ποικίλο ή/και ομογενοποιημένο γνωσιολογικό και γεωπολιτικό υπόβαθρό μας, καθώς και τις ανάγκες και τα ενδιαφέροντά μας σε σχέση με το μάθημα. Αυτό περιλαμβάνει το πώς χτίζεται η ομάδα, ποιος είναι παρών/απών και τι σημαίνει αυτό για τη μελλοντική μας συνεργασία και επικοινωνία κατά τη διάρκεια (και πέρα από) το μάθημα. Θα έχουμε επίσης μια ιδέα για το πώς οι μηχανισμοί και οι στρατηγικές ένταξης και αποκλεισμού προσαρμόζονται διαφορετικά σε συγκεκριμένα πλαίσια (π.χ. διαφορές στις στρατηγικές φυλετισμού και μηχανισμοί αλλοίωσης) και πώς μπορεί να επηρεαστούμε διαφορετικά από αυτό.