ΚΡΙΣΗ

Αυτό το εργαλείο ανακρίνει ένα λεξιλόγιο της εποχής μας. Η διακήρυξη της «κρίσης» επιτρέπει την παραγωγή «καταστάσεων έκτακτης ανάγκης» και την εντατικοποίηση του νεοφιλελεύθερου, εξτρεμιστικού, αυταρχικού και φυλετικού καπιταλισμού. Αντί να θεωρούμε την κρίση δεδομένη ως φαινόμενο, ελάτε να συζητήσουμε τις συστηματικές λειτουργίες της και να αντισταθούμε στις αρχές της ζωής/θανάτου.

Η κρίση θεωρείται ως μια καταλυτική στιγμή που διαλύει τις βεβαιότητες και τις κανονιστικές αφηγήσεις του έθνους, της κυριαρχίας, των κοινωνικών δεσμών και της ιδιοκτησίας. Από το 2008, η κρίση αποτελεί λέξη-κλειδί της εποχής μας, που συνοδεύεται από πολλά επίθετα, όπως: «χρηματοπιστωτική», «οικονομική», «προσφυγική», «συστημική», «κοινωνική», «πολιτική», «παγκόσμια», «κλιματική» και —πιο πρόσφατα— «πανδημική». Ποια κρίση; Τίνος κρίση; Προς τα πού κρίση;

Η πρώτη ετυμολογική ανάλυση του όρου «κρίση» αναφέρεται σε μια πρότερη διαδρομή ομαλότητας που έχει διακοπεί από μια προσωρινή μετατόπιση ή ρήξη, μετά από την οποία —φανταζόμαστε— η κανονικότητα θα επιστρέψει. Είναι πολιτικά επείγον να κατανοήσουμε πώς φαίνεται/αναπαρίστανται αυτή η κανονικότητα: τι είναι το «φυσιολογικό»; Όπως δήλωνε ένα από τα συνθήματα της εξέγερσης του 2019 στη Χιλή, «δεν θα επιστρέψουμε στην κανονικότητα, επειδή η κανονικότητα ήταν το πρόβλημα». Εάν η κρίση είναι μια ξαφνική και θεαματική ρήξη με την κανονικότητα, μπορεί το αποτέλεσμα μετά τη μετάβαση σε μια νέα (ή την ίδια ακόμη χειρότερη) κανονικότητα να θεωρηθεί ως κρίση;

Σε ένα δεύτερο ετυμολογικό επίπεδο, ο όρος «κρίση» αναφέρεται επίσης στην κριτική πράξη της σκέψης, της αξιολόγησης, υποδηλώνοντας τη δυνατότητα ουσιαστικού αναστοχασμού. Ακολουθώντας αυτήν τη λογική, η κρίση μπορεί να θεωρηθεί πως εν δυνάμει παράγει χώρο για να επαναπροσδιορίσουμε τις δομές, τις αξίες και τους κοινωνικούς σχηματισμούς που διαφορετικά φαινόταν αναμφισβήτητοι, σταθεροί και άρρηκτοι από την καθημερινότητα που βιώναμε «πριν».