ΔΟΜΙΚΟΣ ΡΑΤΣΙΣΜΟΣ

Αυτό το εργαλείο αναλύει μηχανισμούς για τη διαιώνιση των σχέσεων εξουσίας που περιορίζουν τη ζωή και τα δικαιώματα των «άλλων». Στο πλαίσιο της ανώτερης εκπαίδευσης, ο δομικός ρατσισμός διαιωνίζει τον συστηματικό αποκλεισμό: ενώ νομιμοποιεί συγκεκριμένες θεωρίες και επιστημολογίες, διαγράφει τις υπόλοιπες.

Η άσκηση που ακολουθεί στοχεύει στην κατανόηση και την αντιμετώπιση του δομικού ρατσισμού μέσω μιας σειράς μεμονωμένων ιστοριών. Θα ασχοληθούμε με θέματα όπως ο θεσμικός ρατσισμός, ο νόμος για τους αλλοδαπούς και η σχέση του με την υπηκοότητα. Οι ιστορίες που ακολουθούν απεικονίζουν πολλαπλά επίπεδα διακρίσεων με βάση τις διασταυρώσεις της τάξης, του φύλου, του σεξουαλικού προσανατολισμού και της λειτουργικής ποικιλομορφίας (μεταξύ άλλων)· φέρνουν στο φως την επίδραση διαφορετικών θέσεων σε σχέση με τα προνόμια. Ενώ αυτή η άσκηση επικεντρώνεται κυρίως σε διακρίσεις λόγω καταγωγής, έθνους ή φυλής, οι ιστορίες αυτές πρέπει να θεωρηθούν ως αποτέλεσμα όλων αυτών των διασταυρώσεων διαφόρων συστημάτων καταπίεσης. Η εστίαση στις επιπτώσεις του νόμου για τους αλλοδαπούς μας επιτρέπει να κατανοήσουμε πώς επηρεάζει τις ζωές των μεταναστών ή και των οικογενειών τους, καταπολεμώντας την άγνοια που υπάρχει σε πολλούς τομείς στο εσωτερικό των κοινωνιών μας. Πιστεύουμε ότι μια βασική προϋπόθεση είναι να δημιουργήσουμε γνώσεις από συγκεκριμένα βιώματα, όπως αυτά που εμφανίζονται στις ιστορίες. Έτσι, σε αυτήν την άσκηση επιδιώκουμε να προκαλέσουμε τους συμμετέχοντες να συνειδητοποιήσουν και να λάβουν θέση σχετικά με τα ζητήματα που εγείρει ο δομικός ρατσισμός.

Στις μέρες μας, κυριαρχεί η αφελής ιδέα ότι ο ρατσισμός είναι κυρίως θέμα ηθικής συμπεριφοράς, ατομικών στάσεων που αρνούνται να δεχτούν την διαφορετικότητα. Αυτό είναι επικίνδυνο επειδή καθιστά αόρατη μια θεμελιώδη διάσταση του ρατσισμού η οποία επηρεάζει άμεσα τους ανθρώπους που θεωρούνται «άλλοι»: ο ρατσισμός είναι δομικός στις ευρωπαϊκές κοινωνίες, δεν είναι απλώς μια ατομική τάση. Ο ρατσισμός είναι ένα σύγχρονο πρότυπο της δυτικής εξουσίας, του οποίου το θεμελιώδες προϊόν είναι το έθνος-κράτος· διατηρείται και αναπαράγεται μέσω θεσμικών κανόνων και πρακτικών, και όχι μόνο στο επίπεδο των κοινωνικών αλληλεπιδράσεων μεταξύ ατόμων. Η παραγωγή των φυλετικών ιεραρχιών βρίσκεται στην καρδιά των συστημάτων εξουσίας που μας διακυβερνούν. Η οικοδόμηση της δυτικής ταυτότητας συνδέεται στενά με τις αποικιακές διαδικασίες, στις οποίες η φυλετική διαφορά καθιερώθηκε βίαια ως δομική κατηγορία του αποικιακού κοινωνικού γίγνεσθαι.